W terapii poznawczo-behawioralnej zakładamy, że to nasz sposób myślenia wpływa na to, w jaki sposób się czujemy. Czasami zdarza się tak, że nie wiemy, w jaki sposób radzić sobie w sytuacjach i jak zdrowo na nie spojrzeć.
W terapii schematów zdrowy, realistyczny sposób myślenia nazywamy Trybem Zdrowego Dorosłego. To właśnie ten tryb chcemy wzmacniać. To dzięki niemu podejmujesz decyzję: „ok, warto w końcu poszukać profesjonalnej pomocy” i zgłaszasz się na terapię. Każdy z nas w jakimś stopniu posiada ten tryb, u niektórych jest on bardziej dominujący, u niektórych nieco mniej.
Zdrowe myślenie pomaga Ci w codziennym życiu i w różnych sytuacjach. Gdy zdrowo myślisz mniej się martwisz, łatwiej podejmujesz decyzje. Masz wtedy dość trzeźwy i realistyczny obraz swoich emocji i tego, co dzieje się dookoła. W sposób adekwatny widzisz siebie oraz innych ludzi. Łatwiej Ci wtedy radzić sobie z codziennymi problemami, mimo nieprzyjemnych emocji. Jeśli coś Ci się nie uda, zastanawiasz się wówczas co poszło nie tak, co następnym razem możesz poprawić, ale nie poniżasz siebie. Pozwalasz sobie na popełnianie błędów. Zdrowe myślenie pomaga też być świadomym tego, w czym jesteśmy dobrzy, a co wymaga jeszcze treningu lub co warto sobie odpuścić. Zdrowie myślenie uznaje, że przecież nikt nie jest doskonały. Kiedy myślisz w sposób zdrowy udaje Ci się zachować równowagę pomiędzy własnymi potrzebami, a potrzebami innych. Bierzesz pod uwagę swoje emocje (które są dla Ciebie pewnym drogowskazem, wskazówką), ale nie dominują one, nie utrudniają Ci podejmowania racjonalnych decyzji. Kiedy myślisz w sposób zdrowy jesteś dla siebie wyrozumiały, ale potrafisz też siebie motywować i wiesz, że czasami trzeba zrobić coś, co jest nieprzyjemne czy żmudne („miło by było pospać dłużej, ale muszę oddać raport i sprzątnąć ogródek”).
Zdrowe myślenie pomaga również działać skutecznie (czasami w długoterminowej perspektywie).
Czasami łatwiej to zrozumieć, jeśli wyobrazimy sobie kogoś, kto właśnie w taki sposób się zachowuje. Może to być ktoś z rodziny, przyjaciel, znajomy. Czy masz wokół siebie osobę, która Twoim zdaniem jest racjonalna, a jednocześnie nie odcina się od emocji? Potrafi dbać o swoje potrzeby, ale nie jest przy tym agresywna?
Spis treści
Kiedy myślisz w sposób zdrowy to:
- starasz się znajdować rozwiązania problemów
- jesteś świadomy tego, w czym jesteś dobry, a w czym mniej dobrze Ci idzie
- nie odcinasz się od emocji, ale też nie przytłaczają cię one
- potrafisz równoważyć zaspokajanie własnych potrzeb i cudzych
- realistycznie patrzysz na problemy i sytuacje
- potrafisz brać odpowiedzialność, wywiązujesz się z obowiązków
- niewielkie oznaki odrzucenia nie wytrącają cię z równowagi
- potrafisz rozmawiać o ważnych kwestiach, konfliktach, nie reagujesz w przesadny sposób
Przykład myślenia niezdrowego:
„Zawsze popełniam błędy”
Przykład myślenia zdrowego:
„Popełniam wiele błędów, ale też wiele rzeczy zrobiłem poprawnie”
Niezdrowe myślenie:
„Nie mogę już dłużej tego znieść, lepiej to wszystko skończyć.”
Zdrowe myślenie:
„Już tyle razy sobie poradziłem. To trudne, ale zastanowię się co mogę zmienić, na co mam wpływ. „
Niezdrowe myślenie:
„Jestem okropnie gruba, nie powinnam tak pokazywać się ludziom.”
Zdrowe myślenie:
„Ostatnio przytyłam kilka kilogramów, nie czuję się z tym dobrze, zastanowię się jak mogę wrócić do zdrowych nawyków jedzenia. Wiem, że będą trudne chwile i dni, ale to dla mnie ważne. „
Niezdrowe myślenie:
„Kiedy dopuszczę do głosu emocje to oszaleję, stracę kontrolę”
Zdrowe myślenie:
„Emocje są ważne, warto się w nie wsłuchać, dać sobie chwilę, nie muszą one nade mną dominować, wciąż mogę podejmować racjonalne decyzje”
Niezdrowe myślenie:
„To odrzucenie jest nie do zniesienia. Jestem beznadziejna.”
Zdrowe myślenie:
„Odrzucenie nie jest przyjemne, jednak to nie koniec świata, nie wszyscy mnie odrzucają”
Pamiętaj, by zadać sobie kilka pytań:
- Czy ta myśl jest oparta na faktach?
- Na co mam wpływ w danej sytuacji, a co jest niezależne ode mnie?
- Jakie mam inne alternatywny, opcje, rozwiązania?
- Czy już kiedyś byłem w podobnej sytuacji? Jak wtedy sobie z nią poradziłem?
- Czy nadużywam muszę, powinnam?
- Co w dłuższej perspektywie będzie dla mnie dobre?
- Co powiedziałaby osoba, która zazwyczaj myśli w sposób zdrowy? (Mój przyjaciel, nauczycielka, mój terapeuta?)
Pamiętaj, że to wszystko wymaga ćwiczeń i jest pewnym nawykiem. Najważniejsze, by na początku zauważać, kiedy mamy tendencję do niezdrowego myślenia. Samemu lub z pomocą psychoterapeuty można nabierać zdrowszych nawyków myślenia. Korzystając ze zdrowego myślenia: tak, na początku trudno będzie zmienić nawyki, ale jest to możliwe, bądź wytrwały i wyrozumiały (zarówno dla siebie i innych J).
Na podstawie:
Racjonalna Terapia Zachowania, Podręcznik Terapii Poznawczo-Behawioralnej, Maxie C. Maultsby Jr.
ABC Twoich emocji, Maxie C. Maultsby JR, Mariusz Wirga
Emocjonalne pułapki przeszłości, G. Jacob.
