W ostatnim czasie znacznie wzrosła świadomość tego, że wiele z dokuczających nam objawów i chorób może wynikać ze stresu. W gabinetach lekarskich coraz częściej słyszymy takie określenia jak: stres, nerwica, depresja, przemęczenie, a zamiast recepty na leki otrzymujemy zalecenie, aby odpocząć i mniej się denerwować. Co dokładnie oznacza, że objaw wynika z nerwicy i jak to sprawdzić?
Spis treści
Nerwica – tradycyjne określenie na różne problemy psychiczne
Nerwicą określano dawniej dość szeroką grupę problemów o podłożu psychicznym. Zwykle wiązały się one ze stresem, z uczuciami strachu i niepokoju, wzmożonym zamartwianiem się i natłokiem myśli, jak również rozmaitymi objawami somatycznymi. Obecnie nie używa się już w diagnostyce określenia nerwica, gdyż jest ono zbyt szerokie. Zastępuje się je bardziej szczegółową diagnozą taką jak np. ataki paniki czy lęk uogólniony. Określenie nerwica nadal jednak pozostało w użyciu, gdyż zwykle ułatwia komunikację i wskazuje, że problem jest raczej na tle stresowym niż wyłącznie somatycznym.
Kręta droga od objawów do diagnozy
Osoby cierpiące na nerwicę zazwyczaj doświadczają wielu różnorodnych dolegliwości fizjologicznych. Szukając ulgi korzystają z szerokiej oferty leków oraz odwiedzają gabinety lekarzy różnych specjalności. Próbują łagodzić dokuczliwe objawy lub poszukują odpowiedzi na pytanie czy nie są to symptomy poważniejszych chorób.
Jeśli diagnostyka medyczna wskazuje, że nasze ciało jest zdrowe, lekarz może zasugerować, że problem wynika ze stresu i dopytać jaką mamy pracę, czy prowadzimy stresujący tryb życia i jak układa nam się w życiu prywatnym. Lekarze w takiej sytuacji mogą też stwierdzić, że pomocy wymaga nasza „dusza” czy „głowa”, a nie np. żołądek lub serce. Zalecają ograniczenie stresu lub udanie się do psychologa.
Zalecenie pójścia do psychologa zwykle nie spotyka się z entuzjazmem, a czasem nawet może „urazić” i brzmi jakby nasz problem był „psychiczny”. Takie określenie jest jednak nie tylko stygmatyzujące, ale też zbyt upraszczające fakty i nie do końca prawdziwe.
Nerwica – problem psychiczny czy cielesny?
Aktualna wiedza jasno wskazuje, że oddzielanie psychiki od ciała nie ma sensu, ponieważ te dwie sfery są ze sobą ściśle powiązane. Choć nadal można spotkać się z mówieniem o zdrowiu psychicznym i fizycznym, to współczesna medycyna postrzega człowieka bardziej holistycznie, całościowo. Oznacza to, że na nasze zdrowie patrzy przez pryzmat zarówno genów, fizjologii, psychiki i środowiska, jak również wzajemnych powiązań między nimi.
Dusza czy psychika, którą w dużym uproszczeniu możemy rozumieć jako niepowtarzalną osobowość człowieka oraz sposób, w jaki patrzymy na świat i odczuwamy, to część nas ściśle powiązana z całym organizmem. Za nasze odczucia, myśli i zachowania, odpowiada więc nie tylko mózg, ale także inne liczne układy i związki chemiczne w ciele jak choćby hormony.
Każda emocja jest specyficznym odczuciem wewnętrznym, które nazywamy np. smutkiem czy radością, ale u jej podstaw stoją złożone reakcje naszego organizmu. Przykładowo w reakcji strachu, która często towarzyszy nerwicy, bierze udział m.in. adrenalina. Jest to hormon, który powoduje nie tylko odczucia psychiczne, ale także fizjologiczne takie jak: przyspieszone bicie serca, potliwość, uderzenia gorąca, napięcie mięśni.
Dlatego mimo, że mamy zdrowe serce, możemy odczuwać takie objawy jak kołatanie serca wyłącznie z powodu silnego zdenerwowania.
Leczenie nerwicy
Ponieważ poszczególne objawy nerwicy przypominają objawy wielu innych chorób, to zorientowanie się, że nasze dolegliwości wynikają właśnie ze stresu bywa niełatwe. Udając się do lekarza psychiatry, psychologa lub psychoterapeuty uzyskamy bardziej precyzyjne informacje nt. naszego problemu, jak również konkretne wytyczne dotyczące leczenia.
Jeśli przyczyny objawów z ciała są niejasne i pojawią się wątpliwości czy wynikają ze stresu czy np. z nieprawidłowej pracy serca lub płuc, wówczas zaleca się konsultację z lekarzem rodzinnym bądź innym specjalistą i wykonanie odpowiednich badań.
Z większością problemów na tle stresowym z powodzeniem radzi sobie zarówno terapia poznawczo-behawioralna jak i farmakoterapia. Terapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie zalecana w leczeniu zaburzeń lękowych takich jak: ataki paniki, fobie, lęk uogólniony czy fobia społeczna, ze względu na wysoką skuteczność i szybki czas powrotu do zdrowia.
