ADHD to termin, który większość z nas kojarzy przede wszystkim z dziećmi. Ostatnimi czasy możemy jednak zauważyć, że diagnozuje się coraz więcej dorosłych. W kontekście ADHD pojawiają się pojęcia takie jak neurotypowość (standardowe funkcjonowanie mózgu), neuroatypowość (inne, niestandardowe funkcjonowanie) oraz neuroróżnorodność (określenie na różnorodność w rozwoju i funkcjonowaniu ludzkich mózgów w różnych sferach życia).
Spis treści
Czym jest ADHD?
Jest to inaczej zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Zaburzenie to wiąże się z różnicami w funkcjonowaniu mózgu, co wpływa na zdolność koncentracji, organizację oraz kontrolę impulsów. Można uznać, że ADHD to zbiór cech i tendencji, określających nasze zachowania – są one zarówno pozytywne, jak i negatywne.
Podstawowe cechy to trudność w skupieniu na jednej rzeczy, impulsywność i nerwowość. Może to prowadzić do tego, że dzieciom, jak i dorosłym gorzej wiedzie się w nauce, pracy, związkach z innymi i w innych sytuacjach. Trudności mogą się również ujawniać we wprowadzaniu swoich pomysłów w życie, doprowadzaniu ich do końca, zarządzaniu domowym budżetem, organizacji czasu i przestrzeni. Osoby z ADHD cechują się tendencją do ,,odpływania’’ w czasie rozmowy, bujania w obłokach, do prokrastynacji, czyli odkładania rzeczy na później.
Jak diagnozuje się ADHD?
Zdiagnozowanie ADHD nie opiera się na obecności tych cech, których doświadcza od czasu do czasu większość ludzi, ale na ich intensywności i częstotliwości występowania. Jeśli w porównaniu z grupą rówieśniczą występują one częściej i jeśli ten problem pojawiał się wcześniej, może to znaczyć, że taka osoba ma ADHD.
ADHD diagnozuje lekarz psychiatra lub psycholog specjalizujący się w tej problematyce. Proces diagnozy opiera się głównie na szczegółowym wywiadzie i, w niektórych przypadkach, dodatkowych testach pomocniczych. Ważne jest, by objawy ADHD były obserwowane już od dzieciństwa, więc pomocny będzie punkt widzenia drugiej osoby, np. rodzica. Uzupełnienie może stanowić badanie EEG, które polega na prostej, bezbolesnej analizie fal mózgowych.
Dlaczego warto się zdiagnozować?
Zrozumienie, że trudności w codziennym funkcjonowaniu wynikają z ADHD, a nie z “lenistwa” czy trudnego charakteru, może być dla wielu osób dużą ulgą. Diagnoza pozwala na większą akceptację siebie samego oraz uzyskanie akceptacji ze strony otoczenia. Diagnoza uświadamia, że pewne zachowania wynikają z biologicznych uwarunkowań, a nie z wyborów czy postaw danej osoby. Dzięki temu maleje samokrytyka i krytyka ze strony innych, a my możemy przestać czuć się “dziwnymi” i zaczynamy dostrzegać drogi do lepszego radzenia sobie z codziennymi wyzwaniami.
Jak przebiega leczenie?
a. Diagnoza – samo zrozumienie problemu to już wielki krok naprzód. Pomaga zrozumieć, że wiele trudności wynika z konkretnych mechanizmów biologicznych.
b. Edukacja – pogłębienie swojej wiedzy na temat ADHD i nabywanie teoretycznej wiedzy w zakresie radzenia sobie z trudnościami
c. Terapia psychologiczna – w nurcie poznawczo-behawioralnym terapia koncentruje się na edukacji, omówieniu objawów ADHD i wprowadzaniu strategii radzenia sobie z nimi. Pomaga to zmieniać niekorzystne wzorce myślenia i zachowania
d. Terapia współwystępujących problemów – Osoby z ADHD często zmagają się też z lękiem, depresją czy uzależnieniami. Ważna jest zatem kompleksowa pomoc psychoterapeutyczna, adresująca te dodatkowe trudności.
e. Farmakoterapia – leki, takie jak metylofenidat, właściwie dobrane pozwalają lepiej się skupić, co prowadzi do poprawienia wyników we wszystkich dziedzinach życia.
Co zrobić, jeśli podejrzewasz u siebie ADHD?
Jeśli zauważasz u siebie objawy sugerujące ADHD, warto sprawdzić kryteria diagnozy i wypełnić dostępne online testy. Przykładowy pomocniczy test do diagnozy ADHD to np. Diva 2.0. Należy pamiętać, że wynik testu nie świadczy jeszcze o diagnozie i należy skonsultować go ze specjalistą, aby uzyskać dalsze informacje.
Podsumowanie
ADHD u dorosłych to wyzwanie, ale zrozumienie i odpowiednie podejście mogą znacząco poprawić jakość życia.
Jeśli dostrzegasz u siebie objawy ADHD, nie bój się szukać pomocy. Pamiętaj, że zrozumienie własnych trudności to pierwszy krok do ich przezwyciężenia.
